آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، تلسکوپ جایزه بگیرید! نام‌نویسی

یک برسی جدید نشان می دهد که حدود 100 در هر میلیون سال، دنباله‌دارها منظومه ی شمسی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

 در طول 3/1 (یک و سه دهم) میلیون سال آینده یک ستاره ی نارنجی در آسمان، قابل رویت می‌شود و به تدریج درخشنده‌تر خواهد شد. این ستاره هم اکنون با چشم غیر مسلح دیده نمی شود اما در آینده آنقدر به زمین نزدیک خواهد شد که حدود دوبرابر روشن تر از شباهنگ شده و حتا قابل قیاس با مریخ و مشتری خواهد بود. حرکت ظاهری این  ستاره در آسمان خیلی سریع (در مقیاس نجومی) است. حدود 36 ثانیه قوسی در هر 50 سال که این مقدار جابجایی برای یک رصدگر، بسیار قابل توجه و جالب است.
اما این ستاره مهمتر از آنست که فقط در حد یک سرگرمی برای یک منجم باشد و او نشانه ای از بروز نا آرامی در بهشت ( کنایه از زمین ) خواهد بود. اخترشناسان به این گلیز 710 (Gliese 710 ) می‌گوبند که بسیار به ما نزدیک شده و از میان ابر اورت – محدوده ای وسیع و دوردست گرداگرد منظومه ی شمسی که از دنباله دارها انباشته شده است، عبور خواهد کرد و با تحریک دنباله دارها آنها را از مدار عادی شان خارج کرده و به داخل منظومه ی شمسی پرتاب می‌کند، که این تازه شروع فاجعه و درسر بزرگ است. گلیز 710 تنها ستاره ای که این تاثیر را بر منظومه ی ما می‌گذارد نخواهد بود. در اصطلاح عامیانه این ستاره تنها یکی از ستارگانی خواهد بود که با اجرام بیرونی منظومه ی شمسی بیلیار بازی خواهد کرد!!
کورین بیلر جونز (Coryn Bailer Jones) از موسسه ی ماکس پلانک، با استفاده از اطلاعات ماهواره ی گایا مسیر 300 هزار ستاره‌ی همسایه را در بازه‌ی زمانی 5 میلیون سال گذشته تا 5 میلیون سال آینده ترسیم کرده است(نقشه ی او از مسیر گذشته و آینده‌ی ستارگان نزدیک، در مجله ی استرونومی و استروفیزیکس منتشر شده است)
با این تفاسیر او متوجه شد که هر یک میلیون سال حدود 87 ستاره به فاصله ی 2 پارسکی ( 6.5 سال نوری) خورشید می آیند و این به معنای آنست که رفت و آمد میان ستاره‌ای در همسایگی ما دوبرابر آن مقداریست که قبلن تصور می شد.

10045 main Massive Impact 2

شوک آینده
به نظر پل ویزمن (Paul Weissman) – از انستیتوی علمی سیاره ای- شاید جالب توجه ترین نکته‌ی این مسئله این باشد که گلیز 710 یک هشدار است و باید آن را جدی گرفت.
جان گارسیا سانچز (Joan Garcia Sanchez) – از آزماشگاه جت پروپالشن- و همکارانش برای اولین بار در سال 1999 به این ستاره توجه کردند. سپس بر اساس اطلاعات حاصل از ماهواره‌ی گایا و ماهواره‌ی هیپارکوس به این تخمین رسیدند که گلیز710 از فاصله ی 80 هزار واحد نجومی خورشید عبور خواهد کرد و این فاصله در خارج از ابر اورت است. اما محاسبات اخیر این فاصله را به 16 هزار واحد نجومی کاهش داده‌اند و این مسافت عملا در میان ابر اورت قرار دارد.
با نزدیک شدن این ستاره تا این فاصله، پیش بینی اینکه دقیقاً چه اتفاقی در داخل منظومه‌ی شمسی رخ میدهد کار آسانی نیست. به عقیده ی ویزمن : "این اتفاق می تواند باعث یک باران اساسی از دنباله دارها شود. آخرین تخمین، تعداد دنباله‌دارهایی که به داخل منظومه ی شمسی خواهند آمد را با ضریب 100 قابل افزایش می داند"
با این وجود زمین که بعد از کمربند سیارکی قراردارد وضعیت بهتری نسبت به دیگر سیارات خارجی دارد. بیشتر دنباله‌دارها ( 90 درصد آنها ) در دام سیارات غولپیکر منظومه خورشیدی گیر خواهند افتاد و تنها 10 درصد از آنها به سوی زمین حرکت می کنند. ولی چالش دیگری که این موضوع را بدتر می کند، برخورد دنباله‌دارها با سیارکهای سرگردان در کمربند سیارکی است. زیرا هر برخورد ممکن است یکی از آنها را به سوی زمن روانه سازد و این جنبه بعدی فاجعه است. "ویزمن" یکبار محاسبه کرد که اگر به طور مثال دنباله دار هیل-باپ (Hale-Bopp) به زمین برخورد کند، تاثیر آن 10 بار مخرب تر از برخودی خواهد بود که دایناسورها را حدود 65 میلیون سال پیش منقرض کرد!
10045 main Massive Impact 3"اریک ماماجک" (Eric Mamajek) از آزمایشگاه جت پروپالشن ( البته در این مطالعه نقش مستقیمی نداشته) برای نشان دادن ابعاد فاجعه آمیز نزدیک شدن یک ستاره به منظومه ی شمسی، آنرابه یک گردباد بسیار سهمگین در منطقه‌ای مسکونی تشبیه می‌کند. او می گوید : "وقتی که یگ گردباد بزرگ در حال آمدن به سمت منطقه‌ی شماست، شما بهبه طور یقین دست روی دست نگذاشته و سر جایتان نخواهید نشست و این دقیقن شبیه آن است که یک ستاره‌ی پرجرم از میان ابر اورت عبور کند."
خوشبختانه ستاره گلیز710 خیلی پرجرم نیست و جرم آن 60 درصد جرم خورشید است. اما بدبختانه خیلی آرام حرکت می کند (منظور حرکت واقعی ستاره است). بنابراین از آنچه بر سر منظومه‌ی شمسی خواهد آمد مطمئن نیست؛ اما با یک محاسبه‌ی سرانگشتی، آثار عبور گلیز710 از مجاورت منظومه‌ی شمسی در مرز میان یک گذر عادی و بی اهمیت و یا به هم زدن تعادل ابر اورت و پرتاب دنباله‌ دارها به داخل منظومه ی شمسی قرار دارد.

به دنبال متهمین بیشتر، ستاره، سیارک یا دنباله دار؟

به گفته "بیلر جونز" هیچ ستاره‌ی دیگری از گلیز 710 به ما نزدیکتر نمی‌شود. اما نباید زیاد خوشبین بود، زیرا هنوز بسیاری از مناطق دیگر آسمان پهناور کاملا بررسی نشده است. ماهواره‌ای که این کار تحیقاتی را انجام می‌دهد "گایا" نام دارد که باید به بررسی ستاره‌های کم نور بپردازد.
بنابراین با تعیین وقت به کارگیری ماهواره گایا برای این پروژه که در آوریل 2018 خواهد بود، بیلر جونز خواهد توانست ستاره های بسیار بیشتری را جستجو و بررسی کند. با این حجم از اطلاعات او انتظار دارد که بتواند ستارگان نزدیک شونده در یک دوره ی 25 میلیون سال گذشته تا 25 میلیون سال آینده را پیش بینی کند- در مقایسه با محاسبه ی کنونی او که در بازه ی 5 میلیون سال گذشته تا 5 میلیون سال آینده می باشد.

برگرفته از : Sky and Telescope/ By: Shannon Hall

نویسنده: پیمان مهدوی

مدرس ستاره‌شناسی و رصدگر باتجربه آسمان شب

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد