آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، تلسکوپ جایزه بگیرید! نام‌نویسی
ختفای سیاره ناهید
در تاریخ دوشنبه 21/3/1386 به وقوع پیوست . در این اختفا سیاره ناهید به آهستگی در پشت ماه پنهان شد و تقریباً پس از یک ساعت حرکت ماه در گردش خود به دور زمین ، از پشت ماه رخ نمایان کرد . این منظره زیبای آسمان باعث شد تا میلیونها نفر بدون آگاهی از اطلاعات نجومی به آن خیره شده و منظره‌ای زیبا را در آسمان مشاهده نمایند . وسایلی را که من آماده کرده بودم شامل دوربین عکاسی معمولی ،دوربین عکاسی دجیتالی و دوربین فیلم برداری جهت گرفتن فیلم از کلیه مراحل اختفا و یک زمان سنج دقیق و تلسکوپ و ارتفاع سنج بود . سیاره ناهید ابتدا از بخش تاریک ماه در ساعت 19:06:09 به آهستگی خود را در پشت ماه مخفی کرد و در ساعت 20:08:48 به اهستگی و زیبایی از پشت ماه خارج شد و پدیده‌ای بسیار زیبا را پدید آورد.
در ابتدای اختفا ، به دلیل فاصله سیاره با هلال سوم جمادی الثانی (این فاصله تقریباً به اندازه بخش تاریک ماه بود) چندان قابل توجه نبود ولی هنگام خروج از پشت ماه به ناگهان برجستگی پر نوری در بخش خارجی هلال ماه به وجود آمد که نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کرد . اما پس از توضیح در مورد زیبائیهای که به وجود آمد چه کارهای علمی می‌توان انجام داد؟ یکی از فعالیتهایی که در اختفای ماه با اجرام کم نور اتفاق می‌افتد اندازه گیری فاصله زمین تا ماه است.
 
 
  اما واقعیت این است که این اندازه گیری ، در اختفا با ستاره‌های بسیار کم نور صورت می‌پذیرد تا بتوان زمان را بادقت بسیار بالا اندازه گیری کرد . در حالی که اختفای سیارات با فواصل زاویه‌ای بزرگ رویدادهای تدریجی رابه وجود می‌آورد که قادر به اندازه‌گیری دقیق آن نیستیم . بنابراین ، این زمان سنجی کمکی در فاصله یابی زمین تا ماه نمی‌کند . اما یکی از فعالیتهایی که ممکن است با تجهیزات رصدی حرفه‌ای در سطح ماهواره ها انجام پذیرد معمای بخش تاریک سیاره ناهید است که از زمان ورود سیاره به پشت ماه تا زمان قرار گرفتن کامل سیاره به پشت ماه ممکن است دیده و اندازه گیری شود. بخش کاملاً روشن سیاره ناهید به شدت برای ما ، رصد بخش تاریک آن را از زمین مشکل ساخته است.
اما تنها برای چند ثانیه در این پدیده ،اینکار غیر ممکن ، ممکن می‌شود و آن زمانی است که طرف نورانی سیاره ناهید در پشت لبه ماه ناپدید می‌شود . در این حالت طرف تاریک سیاره ناهید برای چند ثانیه قابل رویت می‌شود . این رصد و اندازه گیری ‌ها بیشتر به وسیله سفینه‌هایی که دارای تجهیزات کافی هستند انجام می‌شود . البته در اختفای قبلی سیاره ناهید ، در عکسهایی که سفینه مسنجر ارسال کرده بود در بخش تاریک سیاره پدیده‌هایی مشاهده شد که معلوم نیست بر اثر رعد و برق به وجود آمده یا درخششهایی یونیزه شده شبیه به درخشش‌های کم رنگ هوای زمین بوده است .
 
موقعیت اختفا در شهر ری شروع ناپدید شدن سیاره : 09 : 06 : 19 به ترتیب : ( ثانیه : دقیقه : ساعت ) ارتفاع : 37 درجه شروع پدیدار شدن سیاره: 48 : 08 : 20 به ترتیب : ( ثانیه : دقیقه : ساعت ) ارتفاع : 25 درجه دقت در اندازه گیری : از چهار زمان اختفا فقط دو زمان آن ثبت شده است .
 
ختفای سیاره ناهید
در تاریخ دوشنبه 21/3/1386 به وقوع پیوست . در این اختفا سیاره ناهید به آهستگی در پشت ماه پنهان شد و تقریباً پس از یک ساعت حرکت ماه در گردش خود به دور زمین ، از پشت ماه رخ نمایان کرد . این منظره زیبای آسمان باعث شد تا میلیونها نفر بدون آگاهی از اطلاعات نجومی به آن خیره شده و منظره‌ای زیبا را در آسمان مشاهده نمایند . وسایلی را که من آماده کرده بودم شامل دوربین عکاسی معمولی ،دوربین عکاسی دجیتالی و دوربین فیلم برداری جهت گرفتن فیلم از کلیه مراحل اختفا و یک زمان سنج دقیق و تلسکوپ و ارتفاع سنج بود . سیاره ناهید ابتدا از بخش تاریک ماه در ساعت 19:06:09 به آهستگی خود را در پشت ماه مخفی کرد و در ساعت 20:08:48 به اهستگی و زیبایی از پشت ماه خارج شد و پدیده‌ای بسیار زیبا را پدید آورد.
در ابتدای اختفا ، به دلیل فاصله سیاره با هلال سوم جمادی الثانی (این فاصله تقریباً به اندازه بخش تاریک ماه بود) چندان قابل توجه نبود ولی هنگام خروج از پشت ماه به ناگهان برجستگی پر نوری در بخش خارجی هلال ماه به وجود آمد که نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کرد . اما پس از توضیح در مورد زیبائیهای که به وجود آمد چه کارهای علمی می‌توان انجام داد؟ یکی از فعالیتهایی که در اختفای ماه با اجرام کم نور اتفاق می‌افتد اندازه گیری فاصله زمین تا ماه است.
 
 
  اما واقعیت این است که این اندازه گیری ، در اختفا با ستاره‌های بسیار کم نور صورت می‌پذیرد تا بتوان زمان را بادقت بسیار بالا اندازه گیری کرد . در حالی که اختفای سیارات با فواصل زاویه‌ای بزرگ رویدادهای تدریجی رابه وجود می‌آورد که قادر به اندازه‌گیری دقیق آن نیستیم . بنابراین ، این زمان سنجی کمکی در فاصله یابی زمین تا ماه نمی‌کند . اما یکی از فعالیتهایی که ممکن است با تجهیزات رصدی حرفه‌ای در سطح ماهواره ها انجام پذیرد معمای بخش تاریک سیاره ناهید است که از زمان ورود سیاره به پشت ماه تا زمان قرار گرفتن کامل سیاره به پشت ماه ممکن است دیده و اندازه گیری شود. بخش کاملاً روشن سیاره ناهید به شدت برای ما ، رصد بخش تاریک آن را از زمین مشکل ساخته است.
اما تنها برای چند ثانیه در این پدیده ،اینکار غیر ممکن ، ممکن می‌شود و آن زمانی است که طرف نورانی سیاره ناهید در پشت لبه ماه ناپدید می‌شود . در این حالت طرف تاریک سیاره ناهید برای چند ثانیه قابل رویت می‌شود . این رصد و اندازه گیری ‌ها بیشتر به وسیله سفینه‌هایی که دارای تجهیزات کافی هستند انجام می‌شود . البته در اختفای قبلی سیاره ناهید ، در عکسهایی که سفینه مسنجر ارسال کرده بود در بخش تاریک سیاره پدیده‌هایی مشاهده شد که معلوم نیست بر اثر رعد و برق به وجود آمده یا درخششهایی یونیزه شده شبیه به درخشش‌های کم رنگ هوای زمین بوده است .
 
موقعیت اختفا در شهر ری شروع ناپدید شدن سیاره : 09 : 06 : 19 به ترتیب : ( ثانیه : دقیقه : ساعت ) ارتفاع : 37 درجه شروع پدیدار شدن سیاره: 48 : 08 : 20 به ترتیب : ( ثانیه : دقیقه : ساعت ) ارتفاع : 25 درجه دقت در اندازه گیری : از چهار زمان اختفا فقط دو زمان آن ثبت شده است .
 

نویسنده: خسرو جعفری زاده

مدیر وب سایت آسمان شب ایران، عکاس آسمان شب

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد