چند سالی است که در باشگاه ها و کارگاه های مختلف نجومی کشور، در مورد لزوم شروع فعالیتهای جدی رصدی و تخصصی کردن رصدهای آسمان شب در ایران تأکید می شود. با اینحال بیشتر رصدهای آسمان شب بدون اراثه گزارشی علمی انجام می گیرد و تنها در زمانهای خاصی از سال (مرداد و آذر) گزارشهایی در مورد ثبت بارشهای شهابی، به گروه های بین المللی ارسال می شود. اما فعالیتهای علمی دیگری نیز در نجوم آماتوری وجود دارند، که ارزش آنها در صورت انجام فعالیت، بصورت گروهی چند برابر می شود.رصد اختفاهای سیارکی یکی از این فعالیتهاست. که می توان با هماهنگی بین گروه های مختلف نجومی در سرتاسر کشور به گزارش های با ارزش علمی دست یافت.
اکثر رصدگران با پدیده "اختفا" آشنایی دارند... این پدیده بیشتر بصورت اختفا یک سیاره، ستاره یا اجرام غیرستاره ای توسط کره ماه دیده می شود، ماه در طی حرکت انتقالی خود به دور زمین، در زمینه ستارگان حرکت می کند، و در طی این حرکت در مواقعی از مقابل جرم مورد نظر عبور می کند و باعث می شود، که جرم برای لحظاتی از چشم رصدگر ناپدید شود. در مواردی اختفا توسط سیارات صورت می گیرد، که اطلاعات با ارزشی را مورد جو سیاره و وضعیت حلقه های آن فراهم می کند، اما این نوع اختفا ها به دلیل اندازه ظاهری کم سیارات و تعداد اندک آنها، نادر هستند. گروهی دیگر از اختفاها بسیار جالب تر از بقیه هستند، در این نوع، سیارکی کوچک از مقابل ستاره ای در زمینه آسمان عبور می کند، که باعث تغییر در نور ستاره یا خاموشی ستاره می شود. سیارک ها به علت فراوانی اختفاهای های بسیاری را ایجاد می کنند(هر شب بیش از صد اختفا!) ولی اکثرشان به دلیل نامحسوس بودن تغییر نور ستاره و همچنین مدت زمان اندک اختفا ثبت نمی شوند.
ترسیم نقشه توپوگرافی سیارک از اطلاعاتی است، که از ارسال داده های رصدی رصدگران آماتور بدست می آید.
برای اختفاهای سیارکی نیز همچون خورشید گرفتگی ها، مسیر سایه سیارک محاسبه می شود، که در طول این مسیر بسته به اندازه، فاصله و سرعت حرکت سیارک در مدار خود اختفا چند ثانیه تا حداکثر یک دقیقه طول می کشد.
برای رصد اختفاهای سیارکی هرچه به مسیر سایه نزدیکتر باشیم، احتمال رویت اختفا نیز بیشتر می شود، در ایران معمولاً هر ماه سه اختفا در نقاط مختلف کشور دیده می شوند، که اگر اطلاعات رصدی در نقاط مختلف مسیر سایه ثبت شوند، می توان به آنها استناد علمی کرد.
سیارکها معمولاً ستاره های کم نور را هدف خود قرار می دهند(به دلیل فراوانی بیشتر ستاره های کم نور) که در این حالت وجود ابزار رصدی برای مشاهده آن ضروری است. برای رصد اختفاهای سیارکی می توان از دوربین دوچشمی سوار بر سه پایه یا تلسکوپ استفاده کرد.
در رصد اختفاها توسط چشم از پشت ابزار رصدی سه نوع گزارش رصد می توان تهیه کرد:1- دادن گزارش رویت یا عدم رویت اختفا در طول مسیر سایه 2- سنجش مدت زمان اختفا 3- زمان سنجی شروع و پایان اختفا با دقت ثانیه
برای شروع رصد باید 1 ساعت قبل ازاختفا ستاره هدف را در میدان دید داشته باشید، خود سیارک ها معمولاً بسیار کم نور هستند و احتمال دیدنشان پایین است. پس از اطمینان از یافتن ستاره ، 2 دقیقه قبل از زمان اختفا رصد شروع می شود(به دلیل احتمال خطا در زمان پیش بینی شده و یا وجود همدمی در نزدیکی سیارک) و با شروع اختفا با استفاده از دو عدد کورنومتر می توان زمان شروع اختفا، دوام و پایان آن را بدست آورد. البته زمان سنجی باید بر اساس وقت بین المللی زمین صورت گیرد.
در این نوشتار خلاصه ای از این نوع کار رصدی توضیح داده شد و البته به روشهای دیگری نیز می توان زمان سنجی و رصد اختفاهای سیارکی را انجام داد.
در نهم و دهم فرودین ماه 1389 ، سه اختفای سیارکی در ایران رخ می دهند، که سیارک شماره 444 از مقابل ستاره کم نوری از قدر 12 می گذرد و همچنی سیارک شماره 63 از مقابل ستاره ای از قدر11، این دو اختفا در جنوب و جنوبغرب ایران دیده می شوند ولی به دلیل وضعیت ماه در اسمان احتمال دیده شدن این اختفا بسیار کم است. اما یک روز بعد در دهم فروردین سیارک شماره 546 از مقابل ستاره ای از قدر 10 در صورت فلکی برساووش می گذرد، که در آسمان شمالغرب و تهران و مناطق مرکزی ایران دیده می شود.
این اختفا می تواند شروعی برای رصدهای گروهی در ایران باشد. در چند ماه آینده اختفاهای جالب دیگری نیز در پهنه ایران دیده می شوند. به منظور هماهنگی برای رصد اختفاهای سیارکی با نویسنده از طریق
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
تماس بگیرید.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
تماس بگیرید.
Please wait...
