در این مقاله سعی داریم تا روش اندود کردن آینه تلسکوپ را به شما آموزش دهیم.
توجه : بدلیل استفاده کردن از اسیدها و نیترات ها نقره اندود کردن آینه ها کاری بس خطرناک است . اگر از شیمی زیاد سررشته ندارید از این کار صرف نظر کنید . و اگر می خواهید آنرا انجامدهید به این مقاله اکتفا ننمایید. با کمک یک متخصص شیمی از درست بودن واکنش ها اطمینان حاصل کنید.
لوازم و مواد مورد نیاز
برای اندود
*
21 گرم نیترات نقره (AgNO3)
*
محلول آبی آمونیوم هیدروکسید 90 درصد.
*
14 گرم پتاسیم هیدروکسید.
*
4 لیتر آب مقطر
*
60 گرم شکر دکستروز
*
سیتریک اسید.
برای تمیز کردن آینه
*
مایع ظرفشویی
*
استون
*
نیتریک اسید رقیق شده
ابزارآلات مورد نیاز
*
میله همزن
*
دستکش
*
سینی
*
پنبه هیدروفیل
*
شیشه ها و بطری های کوچک برای درست کردن محلول
*
2 قطره چکان
*
عینک محافظ چشم
*
نوار سلوفان (2 تا 3 اینچ پهنا)
*
سطل پلاستیکی بزرگ
محلول ها
*
محلول نیترات نقره : 21 گرم نیترات نقره در 250 گرم آب مقطر.
*
100 گرم آمونیوم هیدروکسید 90 درصد . (از درصدهای مشابه و نزدیک نیز می توان استفاده نمود)
*
محلول پتاسیم هیدروکسید : 15 گرم پتاسیم هیدروکسید در 250 گرم آب مقطر.
*
محلول اینورت شکر : 60 گرم ساکاروز را در 500 گرم آب حل کنید و سپس 10 گرم سیتریک اسید به آن اضافه نمایید . آنرا برای 30 دقیقه به آرامی بجوشانید . تکرار می کنم به آرامی چون نمی خواخیم آبنبات درست کنیم! حجم محلول تاقریبا 23 برابر می شود . پس ظرف نسبتا زرگی برای جوشاندن انتخاب کنید . سپس بگذارید محلول خنک شده و به دمای اتاق برسد.
حال تمامی محلول ها آماده اند و نوبت آنست که آینه را تمیز کنید . همه مراحل باید پی در پی انجام شوند و آینه پس از مراحل استفاده از نیتریک اسید نباید خشک شود.
تمیز کردن آینه
1) آینه را با آب ولرم و مایع ظرفشویی بشویید و آب کشی کنید.
2)آینه را با آب ولرم و مایع ظرفشویی بشویید و آب کشی کنید.
3) آینه را با آب ولرم و مایع ظرفشویی بشویید و آب کشی کنید.
4) این نراحل را با حوصله انجام دهید چون نمی خواهیم به علت کثیف بودن کارتان با مشکل مواجه شود. هر چه به تعداد بیشتری آینه را بشویید بهتر است . مثلا 6-5 بار
5) یک چوب بستنی بردارید و ببه دور سر آن پنبه بپیچید و یک قلم کوچک بسازید بوسیله آن سطح آینه را با استون تمیز کنید . این کار را چند بار تکرار نمایید تا همه چربی ها و کثیفی ها پاک شوند . قلم های استفاده شده را بگذارید بیرون از اتاق خشک شوند . توجه کنید که استون اشتعال پذیری زیادی دارد و بسیار فرار است . حال عینک ایمنی را بر چشم بگذارید (مخصوصا اگر از لنز استفاده می کنید) . نباید بخار استون در چشمانتان برود. صبر کنید تا آینه و جارو ها کاملا خشک شود.
6) یک قلم جدید بسازید و آینه را با نیتریک اسید رقیق شده تمیز کنید. قسمت دور آینه را تمیز نکنید تا خشک باشد (برای اینکه بتوانید به دور آینه نوار سلوفان بپیچید)
7) با یک قلم دیگر سطح آینه را با آب مقطر تمیز کنید تا اسید نیتریک ها شسته شوند . سطح آینه را مرطوب نگه دارید.
8) مراحل 5 و 6 را دوباره انجام دهید (حداقل سه بار)
9) نوار را به دور آینه بپیچید تا سطح آینه و نوار دور آن تشکیل یک کاسه بدهند. این کار را بسرعت انجام دهید تا سطح آینه خشک نشود. لبه نوار بایداز سطح آینه یک اینچ بلندتر باشد یعنی کاسه ما یک اینچ عمق داشته باشد. حال اگر دیدید رطوبت سطح آینه قطره قطره شد سرتان را به دیوار بکوبید ! چون آینه تان را خوب تمیز نکرده اید .
10) هنگامی که کاسه حاضر شد ، کمی آب مقطر در آن بریزید تا از سطح آینه در برابر گرد و غبار محافضت شود .
حال آینه شما کاملا تمیز شده و عاری از هرگونه چربی و آلودگی است .
آماده سازی محلول اصلی
1) در یک ظرف 1 لیتری 225 گرم نیترات نقره را حل و 25 میلی لیتر از محلول را برای مراحل بعد ذخیره کنید.
2) با قطره چکان آمونیوم هیدروکسید را به آن اضافه نمایید . رنگ محلول نیترات نقره قهوه ای می شود . آنرا به آرامی هم زده و با قطره چکان کم کم اضافه کنید. حال محلول در نقطه اضافه کردن آمونیوم هیدروکسید کمی شفاف می شود . اضافه کردن آمونیوم هیدروکسید را تا جایی انجام دهید که محلول تماما شفاف شود .
3) هنگامی که محلول شفاف شد دوباره کمی نیترات نقره اضافه کنید تا محلول کمی مات شود.
4) پتاسیم هیدروکسید را به آرامی اضافه کنید و محلول اصلی را هم بزنید. اگر آن را به سرعت اضافه کنید امکان بوجود آمدن مواد خطرناک دیگر وجود دارد . حال محلول دوباره کمی قهوه ای می شود.
5) آمونیم هیدروکسید را دوباره با قطره چکان و به آرامی اضافه کنید . هنگامی که محلول شفاف می شود، رنگ آن به قهوه ای روشن تغییر می کند و ممکن است لکه های کوچک سیاه رنگی در آن مشاهده شود.
6) کمی از نیترات نقره ذخیره شده را به آرامی اضافه کنید تا مطمئن شوید آمونیوم هیدروکسید اضافی در محلول وجود ندارد.
7) محلول شکر را کم کم به محلول اصلی اضافه کنید . رنگ آن ممکن است تغییر کند.
نقره اندود کردن
1) آب درون کاسه آینه را خالی کنید.
2) محلول اصلی را به درون کاسه بریزید.
3) کاسه را به آرامی تکان داده و محلول را یکنواخت کنید. (حدود 8 تا 10 دقیقه)
4) حال رنگ محلول تغییر می کند و در ته آن رسوب لجنی تشکیل می شود . حال آینه را بردارید و محلول را بیرون بریزید و آینه را با آب ولرم شستشو دهید و لجنها را با جریان آب از بین ببرید. هرگز با دست و یا ... سطح آن را لمس ننمایید. نوار سلوفان را از دور آینه جدا کنید بدون اینکه با سطح آینه تماس پیدا کند. نقره های روی آینه بسیار شکننده هستند.
5) قبل از اینکه آینه خشک شود آنرا در مقابل خود قرار دهید و سطح آن را بازرسی کنید. آنرا دوباره با آب مقطر بشویید و بگذارید خودش خشک شود . نباید لک تبخیر آب بر روی آینه بماند.
6) از مشاهده آینه خود لذت ببرید.
نکات
*
تمیز بودن آینه قبل از کار مهمترین عامل برای کیفیت اندود شماست.
*
بهتر است همواره از آب مقطر استفاده کنید زیرا کار شما تمیزتر صورت می گیرد. آب مقطر بعد از تبخیر ردی از خود به جا نمی گذارد.
*
اندود نقره بسیار ظریف و شکننده است . بنابراین سطح آینه را به هیچ وجه با چیزی تماس ندهید .
توصیه های ایمنی
*
نیتریک اسید بسیار خطرناک است . از آن با احتیاط استفاده کنید.
*
آمونیوم هیدروکسید بدبوست
*
پتاسیم هیدروکسید یک باز قوی و خطرناک است.
*
نیترات نقره سمی است و بر روی پوست لک ایجاد می کند.
*
استون بسیار اشتعال پذیر است.
*
حتما از دست کش و عینک و روپوش مخصوص استفاده کنید.
*
اتاق شما حتما باید سیستم تهویه خوبی داشته باشد.
*
از برگه ها و بروشورهای ایمنی آزمایشگاه ها نیز کمک بگیرید.