استفاده از منابع خبری معتبر و قابل استناد در آگاهیدهی به مخاطبان بسیار موثر بوده و از تبدیل شدن مباحث علمی به موضوعاتی سادهانگارانه در نزد مخاطبان جلوگیری میكند، ضمن این كه رسانهها باید ضمن استفاده از اظهارنظر كارشناسان، از نقد آنها نسبت به مطالب خود استقبال كرده و به اشتباهات صورت گرفته اعتراف كنند تا بدین شكل، از كجفهمی مخاطبان جلوگیری شود
منصور وصالی - عضو هیات علمی دانشگاه - در گفتوگو با خبرنگار رسانهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این مطلب و با تاكید بر این كه اطلاعرسانی در حوزههای علمی و فن آوری، با توجه به نوع رسانهی فعال در این حوزه متفاوت است، اظهار كرد: بخشهای علمی رسانههای داخلی، اغلب به خبررسانی دربارهی مسائل علمی اكتفا كرده و كمتر به عمق و جزئیات آنها میپردازند.
وی افزود: به عقیدهی من موضوع مهمتری كه باید در زمینهی اطلاعرسانی علمی مورد توجه قرار گیرد، دقت علمی و توجه به منابع خبری است كه باید برای مخاطب، معتبر و قابل استناد باشد، چرا كه در غیر این صورت مخاطبان را به كج فهمی دچار میكند.
او با اشاره به این كه كمتوجهی در استفاده از منابع قابل استناد، در رسانههای عمومی بیشتر اتفاق میافتد، ادامه داد: استناد به اظهارنظرهای افراد فاقد صلاحیت علمی، در این دسته از رسانهها باعث شده است كه مباحث علمی به موضوعاتی سادهانگارانه در نزد مخاطبان تبدیل شده و حتی در برخی موارد به كج فهمی آنها منجر شود.
این استاد دانشگاه با بیان این كه رسانه باید به گونهای به اطلاعرسانی دربارهی مطالب علمی بپردازد كه مخاطبانش بتوانند علم را از شبه علم و ایدههای علمی را از خرافات آن تمییز دهند، تصریح كرد: در جامعهای كه علم نهادینه شده و در نتیجه اجتماعات علمی شكل گرفته باشد، پویایی درونی آن باعث میشود كه حوزههای علم و فنآوری به صورت خودكار به سمت آگاهی بخشی در جامعه حركت كنند.
وی خاطر نشان كرد: اما از آنجا كه در كشور ما هنوز چنین اجتماعات علمی شكل نگرفته، برخورد با این مساله كمی پیچیده به نظر میرسد، البته اگر خبرنگاران و مسوولان رسانهیی به این باور برسند كه دركشان از علم پایین بوده و باید مطالعهی خود را از مباحث علمی بیشتر و به روزتر كنند، عمق بخشیدن به آگاهیرسانی مخاطبان با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.
او با بیان این كه انجمنهای علمی، بهترین واسطه میان رسانهها و كارشناسان علمی هستند، اضافه كرد: انجمنهای علمی موظفند كه جامعه را نسبت به علم و تخصص خود آگاه كنند و رسانهها نیز به طور متقابل میبایست ضمن استفاده از اظهارنظر كارشناسان، از نقد آنها نسبت به مطالب خود استقبال كرده و به اشتباهات صورت گرفته اعتراف كنند تا بدین شكل از كجفهمی مخاطبان جلوگیری شود.
وصالی با تاكید بر این كه بخشهای علمی رسانههای عمومی و همچنین رسانههای تخصصی مكمل هم هستند و وجود هر یك، توجیهی برای كم كاری دیگری نیست، دربارهی گرایش این بخشها به ترجمه، تصریح كرد: ما بخش كوچكی از چرخهی تولید علم در جهان را در اختیار داریم كه هنوز به جایگاه واقعی خود در این زمینه نیز نرسیدهایم، ضمن این كه حتی اگر به این جایگاه هم برسیم، از آنجا كه علم ماهیتی جهانی داشته و محصول تفكر و اندیشهی بشر است، نمیتوان تنها به اخبار تولیدی داخلی اكتفا كرد.
او افزود: نوشتن مطالب علمی به زبانی ساده كه برای همه قابل فهم باشد، كار پیچیده و دشواری است، چرا كه نویسندهی چنین مطلبی باید علم را به خوبی فهمیده و از قواعد نوشتن نیز به خوبی آگاه باشد، تا مردم را به كج فهمی و ساده انگاری دچار نكند.
سردبیر مجلهی دانشگر در پایان تاكید كرد: تنها در صورت داشتن درك مناسب از علم و روزنامهنگاری علمی است كه میتوانیم نگاهی واقعی به علم و ژورنالیسم علمی داشته باشیم، به گونهای كه علم دستخوش دیدگاههای روزنامهنگاری و همچنین سادهانگارانه
وی افزود: به عقیدهی من موضوع مهمتری كه باید در زمینهی اطلاعرسانی علمی مورد توجه قرار گیرد، دقت علمی و توجه به منابع خبری است كه باید برای مخاطب، معتبر و قابل استناد باشد، چرا كه در غیر این صورت مخاطبان را به كج فهمی دچار میكند.
او با اشاره به این كه كمتوجهی در استفاده از منابع قابل استناد، در رسانههای عمومی بیشتر اتفاق میافتد، ادامه داد: استناد به اظهارنظرهای افراد فاقد صلاحیت علمی، در این دسته از رسانهها باعث شده است كه مباحث علمی به موضوعاتی سادهانگارانه در نزد مخاطبان تبدیل شده و حتی در برخی موارد به كج فهمی آنها منجر شود.
این استاد دانشگاه با بیان این كه رسانه باید به گونهای به اطلاعرسانی دربارهی مطالب علمی بپردازد كه مخاطبانش بتوانند علم را از شبه علم و ایدههای علمی را از خرافات آن تمییز دهند، تصریح كرد: در جامعهای كه علم نهادینه شده و در نتیجه اجتماعات علمی شكل گرفته باشد، پویایی درونی آن باعث میشود كه حوزههای علم و فنآوری به صورت خودكار به سمت آگاهی بخشی در جامعه حركت كنند.
وی خاطر نشان كرد: اما از آنجا كه در كشور ما هنوز چنین اجتماعات علمی شكل نگرفته، برخورد با این مساله كمی پیچیده به نظر میرسد، البته اگر خبرنگاران و مسوولان رسانهیی به این باور برسند كه دركشان از علم پایین بوده و باید مطالعهی خود را از مباحث علمی بیشتر و به روزتر كنند، عمق بخشیدن به آگاهیرسانی مخاطبان با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.
او با بیان این كه انجمنهای علمی، بهترین واسطه میان رسانهها و كارشناسان علمی هستند، اضافه كرد: انجمنهای علمی موظفند كه جامعه را نسبت به علم و تخصص خود آگاه كنند و رسانهها نیز به طور متقابل میبایست ضمن استفاده از اظهارنظر كارشناسان، از نقد آنها نسبت به مطالب خود استقبال كرده و به اشتباهات صورت گرفته اعتراف كنند تا بدین شكل از كجفهمی مخاطبان جلوگیری شود.
وصالی با تاكید بر این كه بخشهای علمی رسانههای عمومی و همچنین رسانههای تخصصی مكمل هم هستند و وجود هر یك، توجیهی برای كم كاری دیگری نیست، دربارهی گرایش این بخشها به ترجمه، تصریح كرد: ما بخش كوچكی از چرخهی تولید علم در جهان را در اختیار داریم كه هنوز به جایگاه واقعی خود در این زمینه نیز نرسیدهایم، ضمن این كه حتی اگر به این جایگاه هم برسیم، از آنجا كه علم ماهیتی جهانی داشته و محصول تفكر و اندیشهی بشر است، نمیتوان تنها به اخبار تولیدی داخلی اكتفا كرد.
او افزود: نوشتن مطالب علمی به زبانی ساده كه برای همه قابل فهم باشد، كار پیچیده و دشواری است، چرا كه نویسندهی چنین مطلبی باید علم را به خوبی فهمیده و از قواعد نوشتن نیز به خوبی آگاه باشد، تا مردم را به كج فهمی و ساده انگاری دچار نكند.
سردبیر مجلهی دانشگر در پایان تاكید كرد: تنها در صورت داشتن درك مناسب از علم و روزنامهنگاری علمی است كه میتوانیم نگاهی واقعی به علم و ژورنالیسم علمی داشته باشیم، به گونهای كه علم دستخوش دیدگاههای روزنامهنگاری و همچنین سادهانگارانه