قریب به یک هزار سال از تلاش های علمی عبد الرحمن صوفی رازی برای رصد آسمان با چشم غیرمسلح می گذرد و درست در چهارصدمین سال ورود تلسکوپ به دنیای نجوم، سالی که آن را سال جهانی نجوم نامیده اند، جمعی از دوستداران نجوم و رصدگران زبده اجرام اعماق آسمان، خود را برای برگزاری و حضور در سومین رقابت رصدی صوفی آماده می کنند. سومین رقابت رصدی صوفی از 26 الی 29 مرداد 1388 در شهرستان پاسارگاد استان فارس برگزار خواهد شد.

رقابت صوفی یک رقابت تابستانه مسالمت آمیز میان منجمان آماتور است. آنان طی یک شب گوشه گوشه آسمان را زیر نگاه های تیزبین خود برای یافتن و تماشای زیباترین، دورترین و کم نورترین اجرام غیرستاره ای با تلسکوپ ها جاروب می کنند. رقابت صوفی با هدف نکوداشت تلاش علمی رصدگر شهیر ایرانی، عبدالرحمن صوفی رازی در تألیف کتاب ارزشمند صورالکواکب با پیشنهاد جداگانه آقایان پوریا ناظمی و منوچهر آرین از سال 85 میان برترین رصدگران آسمان شب برگزار می شود.
اولین رقابت صوفی سال 85 در عباس آباد سمنان و دومین دوره آن سال گذشته در لادیز سیستان و بلوچستان با موفقیت برگزار شد. رقابت اول در عباس آباد سمنان، تجربه ای بود برای برگزاری رقابت صوفی در دل طبیعت و به صورت کمپینگ که به نحو مطلوبی با همکاری صمیمانه کارشناسان علاقه مند به نجوم در موسسه طبیعت برگزار شد. این نخستین گام بود که برای کاشتن نهال این رقابت محکم برداشته شد.

 

اما رقابت دوم، تجربه ای بود برای افزودن بخش های جنبی مفید به این گردهمایی بزرگ، نظیر بازدیدهای متعدد از جاذبه های گردشگری استان و آشنایی با بخشی از نمادهای فرهنگ و رسوم محلی در مراسم افتتاحیه و اختتامیه. دومین رقابت صوفی با همکاری مؤثر اعضای جمعیت منجمان مهبانگ و همکاری نهادهای متعدد محلی در استان زیبای سیستان و بلوچستان، برخلاف نگرانی ها و تصور پیشین اکثر شرکت کنندگان از این استان محروم با خونگرمی و تلاش میزبانان به خوبی برگزار شد و خاطراتی به یاد ماندنی را برای همه حاضران برجای گذاشت. همچنین حضور دو شرکت کننده از کردستان عراق در این دوره، سرآغازی برای برگزاری رقابت صوفی به صورت منطقه ای و فراملی بود. تعداد اجرامی که شرکت کنندگان در طی رقابت باید رصد می کردند به 153 جرم افزایش یافت، اما باز هم همچون همیشه تعداد برندگان رقابت بیش از حد انتظار بود! همچنین به همه شرکت کنندگان در رقابت صوفی، گواهی حضور با درج امتیاز کسب شده در رقابت اعطا شد.

 

 

ویژگی مهم دیگر دومین رقابت صوفی این بود که به پیشنهاد جمعیت منجمان مهبانگ، در کنار نکوداشت یاد و فعالیت های عبدالرحمن صوفی رازی و دیگر منجمان شهیر ایران، از یک دانشمند فرهیخته که امروز در میان ما هست و نقش مؤثری در ترویج و همگانی کردن نجوم داشته نیز تقدیر شد. این دوستان تقدیر از تلاش های دکتر محمدرضا خواجه پور را پیشنهاد کردند که به حق انتخاب شایسته ای بود و ضمن مراسم افتتاحیه رقابت با استقبال همه حاضران مواجه شد. کتاب نجوم به زبان ساده که از تألیفات ایشان است، از جمله منابعی است که هر منجم آماتور ایرانی حتماٌ با آن آشناست. مراسم تقدیر از این استاد بزرگوار نخستین گام برای افزوده شدن این بخش به رقابت صوفی بود تا هر سال از تلاش های یکی از پیشگامان ترویج نجوم در ایران تقدیر شود و احترام به مقام رفیع استاد جز بخش های جدانشدنی رقابت صوفی قرار گیرد.

 

... و اما ویژگی های سومین رقابت صوفی

اصلی ترین ویژگی رقابت امسال برگزاری این برنامه در شهرستان پاسارگاد است. جایی که روزگاری موطن عبدالرحمن صوفی بوده و بخشی از زندگی اش را در عهد دیلمیان در فارس سپری کرده، گردش افلاک را از این ناحیه زیر نظر داشته و امروز فرزندان دانش دوست او به یادبود خدماتش به همان ناحیه در استان فارس سفر می کنند و ضمن رقابت دانش و تجربه خود را با هم به اشتراک می گذارند.

 

همچنین امسال در کنار این کارگاه آموزشی، حامیان سومین رقابت صوفی با برپایی غرفه های نمایشگاهی به معرفی، ارائه و فروش محصولات خود خواهند پرداخت. از این حامیان دعوت شده تا با حضور در این نمایشگاه، بهترین ابزارآلات وادوات نجومی، اپتیکی، طبیعت گردی، کوهنوردی، انتشاراتی و ... خود را ارائه کنند. از این رو پیشنهاد می کنیم از هم اکنون برای بازدید و خرید از این نمایشگاه ویژه آماده شوید.

بازدید از جاذبه های گردشگری منحصر به فرد استان فارس نظیر محوطه های باستانی پاسارگاد و تخت جمشید، حضور در سعادت شهر که از نظر علاقه مندی عمومی مردم به نجوم منحصر به فرد و زبانزد است، حضور منجمان آماتور از دیگر کشورها که به احتمال زیاد رشد کمی قابل توجهی نسبت به سال گذشته خواهد داشت و آشنایی با فعالیت های نجومی آنان در کشورهای متبوعشان، رقابت به صورت گروهی با سایر گروه های نجومی از استان ها، شهرهای و کشورهای دیگر و نیز رقابت در رده انفرادی با سایر رصدگران، نظارت مؤثر داوران بر شیوه کار رصدگران و اهدای جوایز مناسب به گروه های برگزیده از جمله مهم ترین ویژگی های سومین رقابت صوفی است.

 

چه کسانی می توانند در سومین رقابت صوفی شرکت کنند؟

آن دسته از منجمان آماتوری که با رصد اجرام اعماق آسمان فهرست مسیه و کار با نقشه ها و ابزارآلات اپتیکی آشنا هستند، سابقه حضور در دوره های پیشین رقابت صوفی و رقابت های مشابه نظیر رقابت مسیه را دارند، می توانند خود را برای ثبت نام در سومین رقابت رصدی صوفی آماده کنند.
همراه داشتن تجهیزات اپتیکی نظیر تلسکوپ با قطر گشودگی دهانه حداقل 10 سانتیمتر در مورد تلسکوپ ها و حداقل 8 سانتی متر در مورد دوربین های دوچشمی، همین طور اطلس آسمان از هر نوع که برای کارمناسب تر است و چراغ قوه با نور قرمز بر عهده شرکت کنندگان است. با این حال تجربه نشان می دهد که یکی از شروط لازم برای موفقیت در رقابت صوفی، استفاده از اپتیک با قطر شیئی دست کم شش اینچ است. همان طور که ضمن توجه به لوگوی رقابت صوفی می بینید اشاره به استفاده از یک تلسکوپ بزرگ آماتوری برای این رقابت شده است!

 

سومین رقابت صوفی در دو رده گروهی و انفرادی برگزار خواهد شد

رده انفرادی ادامه همان رویه پیشین رقابت صوفی و مسیه است. یعنی شرکت کنندگان ثبت نام می کنند و پس از پذیرفته شدن، با ابزار خود در رقابت شرکت می کنند و ضمن تلاش برای رصد اجرام فهرستی که ارائه می شود با دوستانشان رقابت می نمایند.

با یک دوربین دوچشمی فقط یک شرکت کننده می تواند در رقابت صوفی حاضر شود، فقط آن دسته از شرکت کنندگانی که با دوربین دوچشمی با قطر شیئی بیش از 12 سانتیمتر، یا از دوچشمی تلسکوپی و با پایه چنگالی در رقابت شرکت می کنند، می توانند یک همکار هم داشته باشند که او نیز باید از حداقل تجربه لازم برای حضور در رقابت برخوردار باشد و جداگانه ثبت نام کند و پذیرش شود.

اما شرکت کنندگانی که قصد استفاده از تلسکوپ دارند به جهت دشوار بودن حمل و نقل تلسکوپ نسبت به دوربین دوچشمی می توانند به صورت دو نفره با یک ابزار شرکت کنند. اما اگر پس از پایان رقابت و در زمان محاسبه امتیازاات، از نظر کسب امتیاز با شرکت کننده ای که به تنهایی در رقابت شرکت کرده در موقعیت یکسانی قرار بگیرند، برتری از آن کسی خواهد بود که در طول یک شب همکار نداشته و به تنهایی و با تلاش خود موفق به کسب امتیاز برابر با کسی شده که همکار هم داشته است. از این رو توصیه می کنیم در رده انفرادی به تنهایی با ابزار رصدی خود شرکت کنید تا شانس برنده شدنتان بیشتر شود. اما اگر همچنان مایلید ضمن داشتن همکار در رقابت حاضر شوید، توصیه می کنیم در قالب گروهی متشکل از سه تا پنج نفر و با سه ابزار اپتیکی در رقابت صوفی حاضر شوید.

در رده گروهی پس از ثبت نام و پذیرش هر یک از نفرات گروه در وبسایت به صورت جداگانه، گروه هایی متشکل از سه تا پنج منجم آماتور از یک شهر یا استان به انتخاب و با هماهنگی بین خود، با سه ابزار اپتیکی شرکت خواهند کرد که انتخاب نوع ابزارهایشان نیز بر عهده خودشان است. مثلاٌ هر سه اپتیک می تواند تلسکوپ باشد، یا دو تلسکوپ و دو دوربین دوچشمی، یا یک تلسکوپ و دو دوربین دوچشمی، اما در هر گروه حداقل یک تلسکوپ باید وجود داشته باشد و تشکیل گروهی که صرفاٌ از سه دوربین دوچشمی استفاده می کند مجاز نیست. سه تا پنج نفر می توانند در هر گروه حضور داشته باشند. این افراد به انتخاب خودشان پیش از رقابت اعلام می کنند که در کنار کدام ابزارها قرار خواهند گرفت و ترکیب گروهشان به انتخاب خودشان خواهد بود. یعنی اینکه چه کسی یا کسانی در کنار هر یک از سه ابزار اپتیکی قرار می گیرد را خود اعضای گروه تعیین می کنند.

برای مثال اگر تعداد اعضای گروه سه نفر باشد که هر یک از اعضا پشت یک اپتیک قرار خواهد گرفت.

اگر تعداد اعضای گروه چهار نفر باشد، سه نفر از اعضای گروه پشت هر یک از سه اپتیک قرار خواهند گرفت و نفر چهارم همکار یکی از اعضایی خواهد بود که از تلسکوپ استفاده می کند.

مثال دیگر در مورد یک گروه پنج نفره است که با 1 تلسکوپ و 2 دوربین دوچشمی در رقابت شرکت می کند، دو نفر در کنار تلسکوپ قرار می گیرند، دو نفر در کنار یک دوربین دوچشمی و نفر آخر در کنار دوربین دوچشمی دیگر. ولی امکان حضور سه نفر بر سر یک اپتیک در زمان رقابت نیست.

این گروه ها در رده گروهی با گروه های مشابه خود که سه ابزار اپتیکی دارند رقابت خواهند کرد. سه ابزار اپتیکی یک گروه در میان گروه های داوری توزیع می شود و بنابراین ابرارهای اپتیکی و اعضای گروه در هنگام رقابت در کنار یکدیگر نخواهند بود و فقط یک داور بر کار آنها نظارت نخواهد کرد. شیوه انتخاب برگزیدگان در رده گروهی به این ترتیب است که پس از پایان رقابت، مجموع امتیازی که اعضای گروه با سه اپتیک کسب می کنند، بیانگر امتیاز کسب شده کل گروه خواهد بود و این امتیاز با امتیاز سایر گروه ها برای تعیین سه برگزیده برتر رقابت مقایسه می شود. از این رو بایستی نفراتی که با هر یک از سه ابزار اپتیکی کار می کنند از توانایی های لازم برای کار با ابزار خود و رصد اجرام اعماق آسمان برخوردار باشند.

 

روش گزینش برگزیدگان در رده گروهی در شرایطی که چند گروه امتیاز یکسان کسب کرده اند نسبت  به رده انفرادی برعکس است: یعنی اگر برای مثال سه گروه که یکی متشکل از سه نفر، دیگری چهار نفر و گروه آخر پنج نفر است، هر یک امتیاز گروهی یکسانی کسب کنند، برتری از آن گروهی خواهد بود که با گروهی متشکل از پنج نفر در رقابت شرکت کرده است و بعد گروه چهار نفره گروه برتر خواهد بود. چون اساس حضور در رده گروهی رقابت صوفی، کار گروهی و تلاش افراد گروه برای یاد گرفتن و آموزش دادن به اعضای گروهشان است، گروهی که متشکل از پنج نفر است یعنی پنج رصدگر زبده دارد که با هم در طول شب کار کرده اند و امتیاز کسب کرده اند. در حالی که گروه سه نفره فقط سه رصدگر زبده دارد. از این رو پیشنهاد می کنیم با حداکثر نفرات گروه تشکیل دهید و برای موفق شدن گروهتان سعی کنید تجربه و مهارتتان را به هم انتقال دهید.

لازم به ذکر است که هر یک از سه ابزار اپتیکی یک گروه رصدی و نفراتشان در طول رقابت در کنار هم و در یک گروه داوری نخواهند بود. در نتیجه آنها باید پیش از رقابت با هم تمرین کرده و توانایی خود و اعضایشان را بالا برده باشند تا در زمان رقابت بتوانند جداگانه امتیاز خوبی برای گروه خود کسب کنند. پس از پایان رقابت، امتیازی که این نفرات در طول شب با ابزارشان در گروه های داوری مختلف کسب کرده اند با هم جمع جبری شده و امتیاز کل گروه را به دست خواهد داد که در تعیین برگزیدگان رقابت و سوابق گروه جهت بررسی روند پیشرفت با پسرفت در دوره های آینده موثر است.

 

 

توجه: هیچ گروه، انجمن، شهر یا استان، دارای سهمیه و ظرفیت از پیش تعیین شده در رقابت صوفی نیست و با توجه به سوابق و تجربیاتی که رصدگران در زمان ثبت نام در فرم اینترنتی درج می کنند گزینش میان داوطلبان انجام می شود. این اطلاعات باید کاملاٌ منطبق باواقعیت و به دور از بزرگنمایی باشد. در صورتی که موضوع صداقت در زمان ثبت نام رعایت نشود، فرد یا گروه خاطی از حضور در برنامه محروم خواهد شد.

از این رو اگر از یک شهر به طور همزمان برای مثال پنج گروه که اعضایشان همگی شایستگی و دانش پایه لازم برای حضور در رقابت را دارند، ثبت نام کنند و در مقام مقایسه با سایر گروه ها در کشور در وضعیت بالاتری قرار بگیرند، هر پنج گروه امکان حضور در رقابت را خواهند داشت. اما گزینش شرکت کنندگان از دو شهر تهران و مشهد با توجه به توسعه ساختارهای نجوم آماتوری در آنها نسبت به سایر شهرها با دقت نظر و سخت گیری بیشتری اعمال می شود تا فرصت حضور برای سایر گروه های علاقه مند از سراسر کشور به وجود آید. در واقع بهترین گروه ها از این دو شهر در رقابت صوفی شرکت خواهند کرد. هر چند این به معنی آن نیست که گروه های علاقه مند به شرکت در رقابت صوفی از تهران و مشهد از امکان در حضور در رقابت ناامید شوند و ثبت نام نکنند.

انتخاب برگزیدگان در دو رده تلسکوپ و دوربین دوچشمی به صورت جداگانه انجام نمی شود

فهرست اجرام سومین رقابت صوفی امسال فهرستی است که همانند فهرست دومین رقابت صوفی، بخش هایی از آن برای کاربران دوربین های دوچشمی و تلسکوپ ها به صورت مجزا مشخص می شود تا کار رصد با دقت و سهولت بیشتری دنبال شود. روند تنظیم هر دو فهرست به گونه ای است که کاربران هر یک از این دو نوع ابزار قادر به رصد تمام اجرام فهرست ارائه شده رقابت تا صبح باشند و سطح دشواری نزدیک بهم داشته باشند. به علاوه هر یک از کاربران تلسکوپ یا دوربین دوچشمی باید با برتری ها و کاستی های خاص ابزار خود در طی رقابت دست و پنجه نرم کنند و از این جهت تفاوتی بین دشواری کار آنها نیست.

لذا شرکت کنندگان چه با تلسکوپ شرکت کنند و چه با دوربین دوچشمی، همه با هم رقابت خواهند کرد و رده جداگانه برای تلسکوپ و دوربین دوچشمی در نظر گرفته نمی شود. از این رو برگزیدگان رده اول تا سوم سومین رقابت صوفی فقط در دو رده گروهی و انفرادی معرفی خواهند شد.

 

برای شرکت در رقابت چطور آماده شویم؟

اگر قصد شرکت گروهی در رقابت را دارید از هم اکنون گروه رصدی خود را تشکیل دهید و با هم هماهنگ شوید.

ابزارهای نجومی خود را آماده کنید.

اگر این ابزارها نیاز به تعمیر دارند در اولین فرصت این کار را انجام دهید و موکول به روزهای پیش از رقابت نکنید.

اگر قصد تغییر و تهیه ابزار اپتیکی دارید، پیش از پایان تیرماه که آخرین مهلت ثبت نام است نسبت به انجام این کار اقدام کنید.

اگر اعضای گروه شما همه قوی و باتجربه نیستند یا برخی کم تجربه ترند، به یکدیگر در بالابردن مهارت رصدی کمک کنید تا احتمال موفقیت شما در رقابت صوفی بیشتر شود.

اگر نیاز به تهیه کفش و لباس مناسب طبیعت گردی، کوله کوهنوردی، قطعات اپتیکی، چراغ قوه، اطلس آسمان و هر نیازمندی دیگری دارید، از هم اکنون به فکر تهیه آن باشید. اگر در منطقه سکونت شما چنین ابزارآلاتی قابل تهیه نیست یا فعلاٌ امکان خرید ندارید، می توانید برای خرید از نمایشگاه تجهیزات نجومی و طبیعت گردی که در بخش جنبی کارگاه رقابت صوفی با حضور گروهها، شرکت ها و مراکز مختلف برگزار می شود برنامه ریزی کنید.

ثبت نام برای رقابت صوفی، حداکثر از بامداد بیستم تیرماه آغاز و به مدت دو هفته ادامه خواهد داشت و قابل تمدید نیست. بنابراین اگر قصد شرکت در رقابت را دارید، در اولین فرصت ثبت نام کنید و به هیچ وجه ثبت نام را به روزهای پایانی موکول نکنید، زیرا تجربه نشان داده که ممکن است به هر دلیل موفق به انجام آن نشوید و از شرکت در برنامه باز بمانید. در این صورت کمیته برگزاری سومین رقابت صوفی از پذیرش چنین داوطلبانی به دلیل ایجاد اختلال در کارها معذور خواهد بود.

 

تذکر:

    * برای دریافت فهرست اصلی اجرام رقابت صوفی به ماهنامه نجوم، شماره 161 مراجعه کنید. ممکن است برخی از اجرام این فهرست را در اطلس های معمول نظیر Observer و Sky Atlas 2000 پیدا نکنید. در این مورد پیشنهاد می کنیم به نقشه های دقیقی که نرم افزارهایی نظیر  Starry Night Pro. و Sky Map ارائه می کنند مراجعه کنید. ولی توجه داشته باشید که استفاده از لپ تاپ و نرم افزار نجومی در زمان برگزاری رقابت ممنوع است.
    * برای طرح پرسش ها، انتقادها و پیشنهادهای خود درباره سومین رقابت صوفی با نشانی الکترونیک این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید مکاتبه کنید. همچنین می توانید با دبیرخانه سومین رقابت رصدی بین المللی صوفی به شماره 66415464 – 021 از ساعت 10 الی 15 تماس بگیرید.

 

بیشتر بخوانید:

تغییر در شیوه برگزاری رقابت صوفی

فهرست اجرام دومین رقابت صوفی

گزارش برگزاری نخستین رقابت صوفی

رقابت صوفی، درآمدی بر سال جهانی نجوم