آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، تلسکوپ جایزه بگیرید! نام‌نویسی

ستاره شناسان با استفاده ازماهواره اینتگرال (آزمایشگاه بین المللی اخترفیزیک اشعه گاما) اخیرا یک ستاره نوترونی را که به صورت انفجاری اشعه ایکس ساطع می کند,مشاهده کرده اند.این انفجارهای اشعه ایکس، ناشی از شعله ورشدن ماده ای است که این ستاره از همدم غول سرخ خود دریافت می کند.

 غول های سرخ مرحله تکامل ستاره های نسبتا کوچک با حداکثر هشت برابرجرم خورشید هستند وقتی سوخت هسته ای  ستاره  تمام می شود لایه های بیرونی آن تا میلیونها کیلومتر گسترده می شوند. بادهای ستاره ای که این لایه ها را گسترش می دهند با همدم ستاره ای آن که در اینجا ستاره نوترونی تازه کشف شده است برخورد می کنند.

1003 ESA StellarEvolution 600px


این تصویرتکامل ستاره وچگونگی پایان یافتن عمر ستاره را باتوجه به جرم آن نشان می دهد.
پژوهشگران در ابتدا فکر می کردند حرکت چرخشی آرام ستاره نوترونی که در هر دو ساعت یکبار اتفاق می افتد, عامل این درخشش باشد.
این ستاره نوترونی به نظرمی رسد بازمانده انفجارابرنواختری در چند میلیارد سال پیش باشد,به هین ترتیب همدم غول سرخ این ستاره نیزچند میلیارد سال عمر دارد.اما میدان مغناطیسی این ستاره نوترونی به طور تعجب آوری قدرتمند است. 2.4 تریلیون گاوس (آهنربای یخچال 100گاوس قدرت دارد)
چون میدان مغناطیسی در طول زمان ضعیف می شود,ستاره نوترونی نمی تواند بیش ازچند میلیون سال عمر داشته باشد.
ارنیکو بوزو (دانشگاه ژنو,سوییس), کسی که پروژه را هدایت می کند, می گوید: دوتایی ستاره نوترونی و غول سرخ وقتی می تواند وجود داشته باشد که هردو سن مشابه داشته باشند.
به عبارت دیگر دوران گذشته ستاره نوترونی ما را فریب می‌دهد. احتمالا ستاره نوترونی ابتدا کوتوله سفید (باقیمانده ستاره ای مثل خورشید) بوده است. درطول میلیاردها سال پس از رمبش,کوتوله سفید مواد زیادی از بادهای ستاره ای همدم خود جمع کرده است.ادامه تجمع ماده برفشارداخلی کوتوله سفید غلبه کرده وسرانجام با یک رمبش شدید,کوتوله سفید به ستاره نوترونی تبدیل شده است.
شکل گیری اخیر ستاره نوترونی,میدان مغناطیسی قدرتمند آن را توضیح می دهد.زمانی که بادهای ستاره ای همدم به ستاره نوترونی می رسد,سرعت چرخش آن را آهسته تر می کند.

1003 ESA Redgiant neutronstar 600px


این تصویرنحوه انتشاراشعه ایکس ستاره نوترونی نوزاد در اثرباد ستاره ای غول سرخ را نشان می دهد.
اگرچه ستاره ها اغلب به صورت دوتایی وجوددارند,کمتراز 10ستاره نوترونی کشف شده اند که با ماده همدم غول سرخ خود رشد کرده وبوجود آمده اند وبه عنوان "دوتایی همزیستی" شناخته می شوند.
بوزو می گوید:مسیرهای تکاملی که به چنین سیستمهایی منجر می شوند نادر و دشوار هستند.
مشاهدات 15سال گذشته اینتگرال,هیچ علامت اشعه ایکس ازاین سیستم دوتایی نشان نمی دهد.زمانی که ستاره نوترونی به جمع کردن ماده از همدم خود ادامه داده,انتشاراخیراشعه ایکس آغازشده است.انتشار اشعه ایکس از دوتایی همزیستی می تواند چندین دهه ادامه داشته باشد.برای این جفت خاص,انتشاراشعه ایکس درماه اوت(مرداد)گذشته شروع شد.دانشمندان پیشرفت این سیستم دوتایی را بامشاهدات اینتگرال دنبال می کنند.

منبع : Sky&Telescope

نویسنده: مژده رضایی

مدرس ستاره‌شناسی در شهر قزوین، دبیر علمی آسمان شب ایران

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد