افتن سمت قبله ي براي مكان هاي مختلف مستلزم آشنايي كامل با مباني نجوم و همچنين هندسه ي كروي است. در اين اينجا سعي شده است روشي ساده را براي يافتن سمت قبله ي هر مكان بيان كنيم تا افراد مختلف بتوانند به سادگي سمت فبله ي شهر خود را با دقت خوبي محاسبه كنند .
در ابتدا بايد واژه ي سمت قبله را تعريف كنيم , سمت قبله ي هرمكان عبارت است از زاويه اي كه خط واصل شهر مورد نظر و خانه ي كعبه ( قبله ي مسلمانان ) با راستاي جنوب جغرافيايي مي سازد كه به درجه و يا ساعت بين مي شود , مثلا سمت قبله ي شهرستان آران و بيدگل 06638/42 درجه ويا 42:3:59 ( 42درجه و 3دقيقه و 59 ثانيه ) از سمت جنوب به غرب مي با شد .
دانستن مختصات جغرافيايي ( طول و عرض جغرافيايي ) خانه كعبه و شهر مورد نظر براي محاسبه سمت قبله ضروري است . قبله ي ما مسلمانان , خانه ي كعبه كه در شهر مكه و كشور عربستان واقع مي باشد و مختصات آن كه مبناي محاسبه ي سمت قبله است به شرح زير است :
عرض جغرافيايي : 4225/21 درجه شمالي
طول جغرافيايي : 8262/39 درجه شرقي .
شما مي توانيد مختصات مكان خود را با مراجعه به كتاب هاي جغرافيايي , اينترنت و نرم افزار google earth بدست آوريد . مختصات جغرافيايي آران و بيدگل عبارت است از :
عرض جغرافيايي : 0691/34 درجه شمالي
طول جغرافيايي : 4796/51 درجه شرقي .
شما با يك تناسب ساده مي توانيد دقيقه و ثانيه را به درجه تبديل كنيد .
در روش ترسيمي يافتن سمت قبله شما مي توانيد از نقاله براي يافتن و رسم زاويه ها استفاده كنيد ولي توصيه مي شود در رسم هاي دقيق از نقاله استفاده نكنيد زيرا دقت چنداني ندارند, براي اينكه دقت كار شما بالا برود بهتر است از نسبت هاي مثلثاتي براي رسم زاويه ها كمك بگيريد و خط هاي عمودي را نيز با استفاده از پرگار رسم كنيد .
حال مطابق شكل زير مراحل زير را انجام مي دهيم :
1) ابتدا دايره اي به شعاع دلخواه رسم كرده مركز آن را O ميناميم و قطر هاي 'AA و 'BB را عمود بر هم روي آن رسم مي كنيم .
2) مطابق شكل از مركز دايره قوس CA را به اندازه ي اختلاف طول هاي جغرافيايي مكان و خانه ي كعبه جدا كرده و از نقطه ي C خط 'CC را موازي 'AA رسم ميكنيم و M ميناميم .
3) قوس BD را از مركز دايره به اندازه ي اختلاف عرض هاي جغرافيايي مكان و خانه ي كعبه جدا كرده و از نقطه ي D خط 'DD را موازي با خط 'BB رسم مي كنيم N مي ناميم .
4) حال محل تقاطع دو خط 'DD و 'CC را X مي ناميم و از مركز دايره به آن وصل مي كنيم.
در نهايت زاويه ي بين خطوط OA و OX همان زاويه ي سمت قبله مكان مورد نظر ماست(يعني زاويه x ) .
موفق و پیروز باشید
