در ابتدا باید واژه ی سمت قبله را تعریف كنیم , سمت قبله ی هرمكان عبارت است از زاویه ای كه خط واصل شهر مورد نظر و خانه ی كعبه ( قبله ی مسلمانان ) با راستای جنوب جغرافیایی می سازد كه به درجه و یا ساعت بین می شود , مثلا سمت قبله ی شهرستان آران و بیدگل 06638/42 درجه ویا 42:3:59 ( 42درجه و 3دقیقه و 59 ثانیه ) از سمت جنوب به غرب می با شد .
دانستن مختصات جغرافیایی ( طول و عرض جغرافیایی ) خانه كعبه و شهر مورد نظر برای محاسبه سمت قبله ضروری است . قبله ی ما مسلمانان , خانه ی كعبه كه در شهر مكه و كشور عربستان واقع می باشد و مختصات آن كه مبنای محاسبه ی سمت قبله است به شرح زیر است :
عرض جغرافیایی : 4225/21 درجه شمالی
طول جغرافیایی : 8262/39 درجه شرقی .
شما می توانید مختصات مكان خود را با مراجعه به كتاب های جغرافیایی , اینترنت و نرم افزار google earth بدست آورید . مختصات جغرافیایی آران و بیدگل عبارت است از :
عرض جغرافیایی : 0691/34 درجه شمالی
طول جغرافیایی : 4796/51 درجه شرقی .
شما با یك تناسب ساده می توانید دقیقه و ثانیه را به درجه تبدیل كنید .
در روش ترسیمی یافتن سمت قبله شما می توانید از نقاله برای یافتن و رسم زاویه ها استفاده كنید ولی توصیه می شود در رسم های دقیق از نقاله استفاده نكنید زیرا دقت چندانی ندارند, برای اینكه دقت كار شما بالا برود بهتر است از نسبت های مثلثاتی برای رسم زاویه ها كمك بگیرید و خط های عمودی را نیز با استفاده از پرگار رسم كنید .
حال مطابق شكل زیر مراحل زیر را انجام می دهیم :
1) ابتدا دایره ای به شعاع دلخواه رسم كرده مركز آن را O مینامیم و قطر های 'AA و 'BB را عمود بر هم روی آن رسم می كنیم .
2) مطابق شكل از مركز دایره قوس CA را به اندازه ی اختلاف طول های جغرافیایی مكان و خانه ی كعبه جدا كرده و از نقطه ی C خط 'CC را موازی 'AA رسم میكنیم و M مینامیم .
3) قوس BD را از مركز دایره به اندازه ی اختلاف عرض های جغرافیایی مكان و خانه ی كعبه جدا كرده و از نقطه ی D خط 'DD را موازی با خط 'BB رسم می كنیم N می نامیم .
4) حال محل تقاطع دو خط 'DD و 'CC را X می نامیم و از مركز دایره به آن وصل می كنیم.
در نهایت زاویه ی بین خطوط OA و OX همان زاویه ی سمت قبله مكان مورد نظر ماست(یعنی زاویه x ) .
موفق و پیروز باشید
