مسوول مكان یابی رصدخانه ملی ایران از اعلام مكان نهایی تاسیس رصدخانه در دوشنبه هفته آینده خبر داد.
دكتر سعدالله نصیری قیداری در گفت‌وگو با خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این مطلب گفت: كار از نظر ما تمام شده است و تمامی داده‌های دو استان قم و كاشان شامل روشنایی آسمان، آب قابل بارش در ستون جو و ... آماده ارائه در شورای راهبری رصدخانه ملی است.
وی تصریح كرد: امیدواریم با تشكیل جلسه شورای راهبری رصدخانه ملی تكلیف مكان نهایی مشخص شود تا كار برای ساخت آن آغاز شود.
ایجاد رصدخانه‌ای كه دارای كیفیت‌های لازم برای پژوهش در مرزهای دانش باشد، در وهله اول نیازمند انتخاب مكان مناسب است. مكان مناسب عامل مهمی در موفقیت هر رصدخانه است.
تعیین ویژگی‌های مكان، نیازمند فعالیت‌های دراز مدت و تخصصی است؛ تخصصی كه در جهان منحصر به افراد و گروههای بسیاری معدودی است. در واقع، مكان یابی را می‌تواند نوعی فن‌آوری پیچیده محسوب كرد كه هر كشوری هم آن را به طور كامل در اختیار ندارد.
به گزارش ایسنا، فعالیت مكانیابی رصدخانه ملی ایران در چند سال گذشته با نظارت مركز تحصیلات تكمیلی در علوم پایه زنجان به ریاست دكتر یوسف ثبوتی زیر نظر دكتر سعدالله نصیری قیداری انجام شده است.
ابتدا با استفاده از داده‌های هواشناسی 33 منطقه در كشور كه بر اساس مشاهدات اولیه شرایط بهتری داشتند. چهار محل مناسب از لحاظ پوشش ابری، باد، زلزله شناسی انتخاب شد و سپس با ابزارهای تخصصی تشخیص كیفیت شرایط رصدی (DIMM) وضعیت جو در آنها مورد بررسی قرار گرفت و سپس در مناسب‌ترین بلندی ممكن در هر محل یك گروه برای اندازه‌گیری‌های بعدی مستقر شد.
این گروهها در شرایطی دشوار در مناطقی دور افتاده در همه شب‌هایی كه آسمان صاف بوده به ثبت داده‌های كیفیت جو پرداخته‌اند.
در تعیین محل مناسب برای استقرار رصدخانه باید پارامترهای متعددی را منظور كرد، از عوارض زمین شناختی مانند وجود گسل‌ها و معادن گرفته تا جریان‌های باد و اختلاف فشار، آلودگی نوری، پایداری جوی و از این قبیل.
این اطلاعات مشخص خواهند كرد كه پارامتر دید برای هر محل چقدر است و بنابراین چه ابزاری برای آن محل مناسب خواهد بود. به همین دلیل داده‌های كیفیت جو برای طراحی فنی تلسكوپ و بهره‌برداری بهینه از رصدخانه ضروری است.
اما داده‌های گردآوری شده در این بررسی مستقلا هم ارزش علمی دارند و مجموعه آنها شناسنامه مناطق ایران از لحاظ امكان استفاده از آسمان این كشور برای دانش جهانی نجوم محسوب می‌شود.
آسمان صاف هم گاه موهبتی است، مثلا برخورداری كشور شیلی از آسمان بسیار صاف باعث شد كه كشورهای اروپایی در چارچوب سازمان رصدخانه جنوب اروپا از دهه 70 میلادی به بعد میلیاردها دلار برای ساختن رصدخانه در این كشور ــ علیرغم اوضاع بی‌ثباتش ــ سرمایه‌گذاری و درآمد ارزی هنگفتی نصیب آن كنند.
نكته مهم این است كه با پایان گرفتن برنامه هشت ساله مكانیابی رصدخانه كه چهار سال آن هم با تحققات میدانی و داده‌گیری‌های محیطی همراه بوده، كشور ما به فن‌آوری و دانش پیشرفته‌ای از مكانیابی دست یافته است و از این پس می‌تواند این دانسته‌ها و مهارت‌ها را به كشورهای دیگر منتقل كند.
این نخستین دانش پایه و فن‌آوری پیشرفته‌ای است كه طرح رصدخانه ملی ایران برای ایرانیان به ارمغان آورده است و مسلما پا به پای تكمیل مراحل بعدی باز هم خواهد آورد.
