آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، تلسکوپ جایزه بگیرید! نام‌نویسی
گروهی از پژوهشگران انگلیسی به تازگی دومین شفق قطبی سیاره زحل را كشف كرده و هم چنین شرح مكانیزم این رویداد را بیان کرده اند. نتایج اخیر این گروه نشان می دهد كه دومین شفق قطبی زحل، بیش تر از آنكه همانند شفق های قطبی زمین باشد، به شفق های قطبی سیاره مشتری شباهت دارد.
شفق های قطبی هنگامی روی می دهند كه ذرات ذخیره شده، در میدان مغناطیسی یك سیاره و اتمسفر آن، جریان یابند. در زمین، بادهای خورشیدی موجب پدید آمدن این ذرات می باشند. تحولاتی كه در خورشید روی می دهند، شدت این جلوه های زیبا را كنترل می كنند كه می توانند مشكلاتی را نیز از قبیل اختلالات ماهواره ای و ایجاد اشكال در نحوه توزیع برق، پدید آورند.
با وجود این در سیاره مشتری، منبع اصلی این ذرات، قمرهای آن هستند. به ویژه قمر یو كه تقریبا در هر ثانیه، 1 تن ماده آتشفشانی به بیرون از سطح خود پرتاب می كند. برخی از این مواد به صورت یونیده (پلاسما) درآمده، به میدان مغناطیسی مشتری كشیده می شوند و در یك صفحه پلاسمایی به دور سیاره می چرخند.
اما همانطور كه ذرات پراكنده می شوند، میدان مغناطیسی ضعیف تر می شود و این فرو ریختگی سبب می شود كه ذرات، به اتمسفر مشتری سقوط كنند و یك شفق قطبی را پدید آورند. هنگامی كه اولین شفق قطبی در زحل مشاهده شد، منبع اولیه ذرات آن نامعلوم بود . تام استالارد از دانشگاه لیسستر اینگونه شرح می دهد : " در رابطه با زحل، دانشمندان مطمئن نبودند كه آیا شفق قطبی از بادهای خورشیدی  تشكیل شده یا از ذراتی كه در خود سیاره وجود دارد، سرچشمه گرفته است.هنگامی كه ما دومین منطقه شفق های قطبی در زحل را كشف كردیم، متوجه شدیم كه این شفق قطبی برخلاف نمونه اولیه آن همانند  شفق های قطبی مشتری رفتار میكند. "
مدل سازی شفق های قطبی در سیاره مشتری و زحل نشان می دهد كه هر دو شفق های قطبی موجود در موقعیت هایی رخ می دهند كه چرخش بین سیاره و صفحه پلاسمایی فرو ریزد. استان كولی (Stan Cowley ) نیز از دانشگاه لیسستر گفته است : " اكنون می توان گفت كه برخی از شفق های قطبی زحل، همانند مشتری بوده و دارای مراحل ساختاری مشترك می باشند. علاوه بر این، كشف ما از دومین شفق قطبی زحل این نوید را می دهد كه ما می توانیم به جستجوی شفق های قطبی در نواحی قطبی مشتری نیز بپردازیم "
این تحقیقات از داده های جمع آوری شده توسط تلسكوپ فرو سرخ ناسا (NASA’s InfraRed Telescope Facility ) به دست آمده و شفق قطبی مهم زحل با استفاده از تلسكوپ فضایی هابل مورد مطالعه قرار گرفته است.
 

نویسنده: خسرو جعفری زاده

مدیر وب سایت آسمان شب ایران، عکاس آسمان شب

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد