آسمان شب ایران - گذر سیاره تیر از پیش روی خورشید، 20 اردیبهشت 95

تجهیزات ستاره شناسی

کودکان و آسمان شب

مقاله ها

عکس

پروژه‌های ستاره‌شناسی

ستاره‌شناسی در ایران

آموزش ستاره‌شناسی

خدمات و آموزش

گزارش‌ها

توضیحات: زیر مجموعه: رصد آسمان; منتشر شده در 19 ارديبهشت 1395

روز دو شنبه 20 اردیبهشت 1395 سیاره تیر از پیش روی خورشید عبور می کند. این رویداد دیدنی را میتوان از سراسر ایران مشاهده کرد.

تعریف ترانزیت در علم ستاره شناسی به این صورته که اگه یک سیاره از جلوی ستاره ی مادرش بگذره اصطلاحا گذر رخ داده
در منظومه شمسی این اتفاق برای دو سیاره درونی عطارد و زهره میفته البته از دید ناظر زمینی!

ما ناظران زمینی در دوره حرکت انتقالی سیارمون به دور خورشید مسیر مشخصی رو در آسمان طی میکنیم که به این مسیر حرکت، دایره البروج میگن. اگه در این گردش صفحه ی مداری سیاره زمین و دو سیاره زهره و عطارد یکسان بود ، ما هر سال پدیده ی گذر این دو سیاره از پیش روی خورشید رو میتونستیم ببینیم اما اوج هیجان و اهمیت این گذرها در اینه که صفحات مداری سیارات که نامشون رو بردیم با دایره البروج برابر نیست و اندکی زاویه دارن. همین موضوع باعث میشه که هر چند سال یکبار در زمانی مشخص این صفحات مداری با دایره البروج بر هم منطبق بشن که به این نقاط "گره" گفته میشه و ما میتونیم پدیده ی گذر رو در این گره ها ببینیم.

در مورد تاریخچه رصد این گذرها اطلاعات جالبی وجود داره. منجمان چینی اولین کسانی بودن که تونستن این پدیده رو رصد کنن.
از طرف دیگه به نظر میرسه دانشمندان دیگری هم مثل ابن بقا و ابن سینا پدیده ی گذر زهره رو به گونه ای پیش بینی و رصد کرده باشن. اولین گزارش رصد زهره توسط ابن سینا از گذر 24 می 1032 میلادی با اشاره مستقیم و مختصر خود در کتاب "شفا" قابل توجهه که میگه : من زهره را مثل خالی بر رخ خورشید دیده‌ام.
در دوره‌های جدید نخستین بار کپلر بود که این پدیده رو تونست پیش بینی کنه اما عمرش کوتاه تر از این بود که این پدیده رو رصد کنه.
پس از کپلر اولین بار اخترشناسی به نام پی یر گاسندی در سال ۱۶۳۱میلادی در پاریس موفق به رصد گذر عطارد از روی خورشید شد ,که این رصد بر اساس پیش بینی های کپلر انجام شد. را پیش بینی کنه اما عمرش کوتاه تر از این بود که این واقعه رو رصد کنه.
در خصوص پدیده گذر عطارد باید گفت که این گذر در هر قرن تا ۱۳ بار اتفاق میفته، اما گذر ناهید در بهترین شرایط هر قرن فقط ۲ بار تکرار میشه
گذر عطارد در دوره 46 ساله و دسته های 5 تا 7 تایی تکرار میشه. برای مثال:
می 2003
نوامبر 2006
می 2016
نوامبر 2019
نوامبر 2032
نوامبر 2039
و بعد:
می 2049 ...
در قرن حاضر گذر سیاره‌ی عطارد در ماه‌های اردیبهشت و آبان اتفاق میفته. در آبان ماه، عطارد در حال عبور از گره‌ی صعودی خودش هست و در مدار (تقریباً) بیضویش به خورشید نزدیک‌تره. قطر ظاهری این سیاره هنگام عبور ۱۰ ثانیه‌ی قوسیه (این را در نظر بگیرید که عطارد فقط ۱/۱۹۴ قطر ظاهری خورشیده). اما در اردیبهشت ماه، این سیاره از گره‌ی نزولی عبور میکنه و به زمین نسبت به خورشید نزدیک‌تره (با اندازه‌ی ظاهری ۱۲ ثانیه‌ی قوسی).

خوشبختانه امسال ما گذر رو درحالتی خواهیم دید که عطارد به زمین نزدیک‌تره و رصد آن بسیار جذاب تر خواهد بود. هیجان دیدن این پدیده هنگامی بیشتر میشه که بدونید تا ۳۳ سال دیگه این گذر در اردیبهشت ماه رخ نمیده.
پس فرصت رو از دست ندین و دوشنبه ۲۰ اردیبهشت این پدیده رو رصد کنید.